Yargıtay ve Danıştay üyelerine zam yapan ama birinci sınıf hakim ve savcıları dışarda tutan, yapılan zam ile Danıştay ve Yargıtay üyelerinin maaşlarını Anayasa Mahkemesi üyelerine eşitleyen kanun hükmünün iptaline dair Anayasa Mahkemesi kararı Resmi Gazetede yayımlandı

2023 yılında TBMM'de kabul edilen kanunla 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununun 106 ncı maddesinin altıncı fıkrasının birinci cümlesi şu şekilde değiştirilmişti:

"Yargıtay Birinci Başkanı, Danıştay Başkanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay Birinci başkanvekilleri, Danıştay başkanvekilleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili, Yargıtay ve Danıştay daire başkanları, Yargıtay ve Danıştay üyelerine (40.000); Adalet Bakanlığı Müsteşarı, birinci sınıf hakim ve savcılar, birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar ve diğer hakim ve savcılara (15.000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ek tazminat ödenir."

AYM üyeleri eşitlenmeye karşıydı

Bu hüküm gereğince yüksek yargı organı üyelerinin ek tazminat göstergesi 15.000'den 40.000'e çıkarılmıştı.

Anayasa Mahkemesi üyeleri ile Yargıtay ve Danıştay üyelerinin aldıkları maaşların eşitlenmesini amaçlayan bu düzenleme yüksek yargıda büyük tartışmalara yol açmıştı. Hem Anayasa Mahkemesi üyeleri diğer yüksek yargı organı üyeleriyle eşitlenmek istememiş hem birinci sınıf hakim ve savcılar dışarda tutuldukları için bu düzenlemeye tepki göstermişti.

Kanun hükmü çok hızlı bir şekilde gündeme alındı

Ankara 25. İdare Mahkemesi, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununun 106 ncı maddesinin altıncı fıkrasının birinci cümlesinin iptali için Anayasa Mahkemesine geçen yıl başvurmuştu. Çok hızlı bir şekilde gündeme alınan maddeyle ilgili olarak Anayasa Mahkemesi iptal kararı vermiş ama kararın gerekçesinin daha sonra açıklanacağı belirtilmişti.

İptal kararının gerekçesi 30 Ocak 2024 tarihli ve 32445 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

İptal kararının gerekçesi şu şekildedir:

"46.İtiraz konusu kuralla ek tazminat miktarlarında dikkate alınacak gösterge rakamı, Yargıtay ve Danıştay üyeleri için (15.000)'den (40.000)'e yükseltilirken bu artıştan birinci sınıf hakim ve savcıların yararlandırılmamasının farklı muamele teşkil ettiği açıktır.

49.İtiraz konusu kuralın gerekçesinde Yargıtay Birinci Başkanı, Danıştay Başkanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay Birinci başkanvekilleri, Danıştay başkanvekilleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili, Yargıtay ve Danıştay daire başkanları, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin ek tazminat oranının (25.000) puan artırılarak Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri ile eşit duruma getirilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir.

51.Yer aldıkları yargı kolundaki ilk derece ve istinaf mahkemelerinde görev yapan hakimler ve savcılar ile Anayasa'da güvence altına alınan "hakimlik teminatı" bakımından farklılıkları bulunmayan Yargıtay ve Danıştay üyelerinin özlük haklarına ilişkin düzenleme yapılırken yalnızca görev ve yetkileri, yapısı ve niteliği Anayasa'da özel olarak düzenlenen ve onlardan farklı durumda bulunan Anayasa Mahkemesi üyelerinin özlük hakları ile eşit duruma getirilmesi amacıyla, birinci sınıf hakim ve savcılardan belirgin şekilde ayrışmaları sonucunu doğuracak bir düzenleme yapılmasının anayasal açıdan nesnel, makul ve zorunlu bir nedene dayandığı söylenemez.

52. Bununla birlikte yasama yetkisinin genelliği ilkesi uyarınca kanun koyucunun Anayasa'ya aykırı olmamak şartıyla yapacağı düzenlemenin içeriğini belirleme konusunda takdir yetkisine sahip olduğu da kuşkusuzdur. Dolayısıyla itiraz konusu kural kapsamında ek tazminat miktarlarında düzenleme yapılması da kanun koyucunun takdir yetkisi içindedir. Bu bağlamda kanun koyucu hakim ve savcıların mali hakları ile ilgili düzenlemeler yaparken önceki kanuni düzenlemelerde olduğu gibi aynı ek tazminat rakamını öngörebileceği gibi anayasal görev ve yetkilerini gözetmek suretiyle Yargıtay ve Danıştay üyeleri için diğer birinci sınıf hakim ve savcılardan farklı bir rakam da öngörebilir.

55.    İtiraz konusu kuralda ek tazminatın hesaplanmasında Yargıtay ve Danıştay üyeleri için (40,000), diğer tüm hâkim ve savcılar için ise (15.000) gösterge rakamı öngörülerek özellikle birinci sınıf hâkim ve savcılar aleyhine önemli ölçüde gelir farkı meydana getirilmektedir. Bu durum, adli ve idari yargı sisteminde yer alan mahkemeler arasında yargı hizmetinin yerine getirilmesinde huzursuzluk ve kırgınlığa neden olacak, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin birinci sınıf hakim ve savcılardan tamamen farklı bir statüde olması sonucunu doğuracak niteliktedir. Bir başka deyişle, itiraz konusu kuralla öngörülen ek tazminat farklılığı, Yargıtay ve Danıştay üyeliği kadrolarının sınırlı ve belirli sayıda olduğu da dikkate alındığında, Anayasa'da güvence altına alınan "hakimlik teminatı" bakımından farklılıkları bulunmayan birinci sınıf hakim ve savcılar ile Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasında çalışma barışını bozacak düzeyde olup söz konusu farklılığın makul ve orantılı olduğu söylenemez."

Hüküm iptal edildi, 6 ay süre verildi.

Anayasa Mahkemesi üyeleri kararı oyçokluğuyla kanun hükmünü iptal etmiştir. 4 üye karara şerh koymuştur. İptal kararı 6 ay sonra yürürlüğe girecektir.