Raporda yasal düzenleme gerektiren ve gerektirmeyen somut öneriler yer alacak. Yasal düzenleme gerektiren öneriler, ilgili ihtisas komisyonlarında çalışılarak teklife dönüştürülecek. Komisyon üyelerinden bir heyetin İmralı’ya gidişi de gündemde. Komisyon üyeleri İmralı’ya gidiş için uygun zaman ve zemin gerekliliğine dikkat çekiyor.
12 toplantı, 55 saat, 91 kişi
T24’ten Ceren Bayar'ın, Kürt sorununun çözümü için çalışmalar yürütmek üzere Meclis çatısı altında kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu çalışmalarını derleyen haberine göre, 5 Ağustos 2025’ten bu yana toplamda 55 saat süren 12 toplantı gerçekleştirdi. Komisyon tanıklar, mağdurlar, uzmanlar, hukukçular, akademisyenler ve araştırmacıların aralarında bulunduğu 91 kişiyi dinledi.
Toplantılarda Cumartesi Anneleri, Barış Anneleri, Diyarbakır anneleri, şehit yakınları ve gazilerin yanı sıra, baro başkanları, ilgili sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, meclis eski başkanları, sendika başkanları, iş dünyasını temsil eden örgütlerin temsilcileri ve araştırma kuruluşlarının temsilcileri dinlendi. Komisyonda dinlenenler arasında İçişleri Bakanı, MİT Başkanı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı da yer aldı.
Komisyon Meclis Genel Kurulu’na kapsamlı bir rapor sunacak
Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, son toplantıda yaptığı konuşmada “Bu meselenin en kısa süre içerisinde bitirilmesi için de sağlam bir iradenin, komisyon üyelerimizin tamamında var olduğunu görüyorum“ dedi.
Kurtulmuş, dinleme aşaması tamamlandıktan sonra yasal düzenlemeler ile demokratikleşme ve hukuk devleti konusundaki beklentilerin de yer aldığı bir raporu Meclis Genel Kuruluna sunacaklarını söyledi.
Son üç oturumda kimler dinlenecek?
Edinilen bilgiye göre komisyonun en fazla üç oturum daha yapacak. Önümüzdeki hafta perşembe günü gerçekleşecek 13’üncü oturumda hukuk alanında çalışma yapan örgütler dinlenecek. Meclis’in açılış haftası olduğu için ve CHP milletvekilleri hafta sonu kampta olacağı için komisyon tek gün mesai yapacak. Sonraki iki hafta ise kadın ve gençlik örgütleri ile subay-astsubay derneklerinin dinlenmesi planlanıyor.
Ceza hukuku alanında çalışan isimler davet edilebilir
Ceza hukuku alanında çalışan akademisyen ve hukukçular da davet edilmesi için önerilen isimler arasında yer alıyor. Bu isimlerin özellikle örgüt üyelerinin geri dönüşü ve cezaevlerindeki siyasi tutukluların durumuna dair yasal düzenleme çalışmalarına katkı sunabileceği kaydediliyor.
‘Tunç ve Fidan da dinlensin‘ önerisi
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da dinlenmesi için önerilerin isimler arasında. Ancak bu iki ismin komisyonda sunum yapıp yapmayacağı henüz netleşmedi. Adalet Bakanı Tunç’un komisyonun yasal düzenleme tartışmalarına geçmesi öncesinde dinlenebileceği kaydediliyor. Önerilerden biri de dinleme aşamasının sonunda MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın son duruma dair bir kez daha bilgilendirme yapması.
‘Komisyonun yarattığı heyecan azaldı, somut adımları konuşmalıyız’
Komisyon üyesi milletvekilleri arasında dinleme aşamasından somut adımlar aşamasına geçilmesi gerektiği konusunda büyük oranda fikir birliği var. Komisyonda yapılan sunumların ‘sürece destek çok, güven az’ sonucunu ortaya çıkardığını ifade eden bir milletvekili, “Dinleme süresi uzadıkça komisyonun yarattığı heyecan gerilemeye başladı. Artık bundan sonra somut adımları konuşmaya başlamalıyız” dedi.
Rapor ‘Komisyon ne yapıyor?’ sorusuna cevap olacak
Meclis başkanının işaret ettiği raporun komisyonun somut bir çıktısı olacağını ifade eden bir milletvekili, Kamuoyunda ‘bu komisyon bu kadar uzun süredir ne yapıyor?’ diye soruyorlar. Bu rapor bu soruya da cevap olacak” dedi.
Sözü olan herkes dinlenmeli
Süre uzasa da dinlemelerin devam etmesi ve söz söylemek isteyen herkesin konuşması gerektiğini düşünen bazı milletvekilleri de var. Sorunun köklü bir sorun olduğuna, bu sorundan etkilenen çok fazla insan olduğuna dikkat çeken milletvekilleri, bir yandan yasal düzenlemeleri konuşurken bir yandan dinlemelerin devam edebileceği görüşünde.
Raporda en geniş mutabakat aranacak
Komisyonun hazırlayacağı raporun genel bir çerçeve çizmesi ve aynı zamanda somut önerilerin de raporda yer alması bekleniyor. Somut önerilerde en geniş mutabakatın aranacağı, bu mutabakatın sağlanması için de komisyonda bir müzakere yürütülebileceği ifade ediliyor.
Rapor genel kurula sunulduktan sonraki adımlar ne olacak?
Komisyonun özgün bir çalışma yöntemin olduğunu ve işleyişe dair pek çok kararın süreç ilerlerken yapılan toplantılarda verildiğini belirten milletvekilleri, bundan sonraki sürecin nasıl ilerleyeceğine dair tartışmaları aktardı. Buna göre komisyonun Genel Kurul’a sunacağı raporda dinlemeler boyunca dile getirilen ve yasal düzenleme gerektirmeyen kayyım uygulamalarının sona erdirilmesi gibi önerilerin yanı sıra yasal düzenleme gerektiren öneriler de yer alacak.
Yasal düzenleme gerektiren öneriler raporda sadece başlık olarak yer alacak. Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun ‘icracı’ bir komisyon olmadığını ifade eden milletvekilleri raporda sunulan bu önerilerin ilgili ihtisas komisyonlarında uzmanlarca çalışılarak detaylandırılabileceği ve yasa teklifine dönüştürülebileceğini söyledi.
İmralı’ya gidiş konusunda uygun zaman ve zemin beklentisi
Komisyonun dinleyeceği isimlerden birinin de İmralı’da bulunan PKK lideri Abdullah Öcalan olması yönündeki beklenti de sürüyor. DEM Parti yaptığı son açıklamada bu yöndeki çağrısını tekrarladı. Komisyon üyesi MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız da İmralı’ya gidilmesinde bir sakınca olmadığını daha önce söylemişti. Komisyonun CHP’li üyeleri süreci gözlemleyeceklerini, AKP’nin tavrının ne olacağını merak ettiklerini ifade ediyor. AKP’li üyeler ise bu konuda henüz bir karar aşamasına gelinmediğini söylüyor. Henüz resmi olarak komisyon gündemine getirilmese de arka kapı görüşmelerinde İmralı’ya gidiş gündeme geliyor. Komisyonun İmralı’ya gidiş konusunda uygun bir zaman ve zemin beklediği ifade ediliyor.
