Ankara Kalesi’nden söz eden ya da kaleye bir biçimde değinen romanları ve kimi edebi incelemeleri bir araya getirme fikri, araştırmacı yazar Esra Sazyek’in “Türk Romanında Ankara” başlıklı çalışmasıyla somutlaştı. VEKAM Yayınları'nın Araştırma Dizisi kapsamında 2018 yılında yayımlanan bu değerli doktora tezinin özellikle 26-33. sayfaları arasında yer alan bilgiler, Ankara Kalesi'nin romana nasıl konu edildiğine dair kapsamlı bir bakış sunuyor.
Çalışma sırasında Sazyek’in incelediği eserlerin büyük çoğunluğunun henüz okunmamış olduğu fark edilince, bu romanların içeriklerine derinlemesine eğilmek yerine adlarını ve yazarlarını listelemek amacıyla bir derleme hazırlandı. Liste, hem Ankara’nın kültürel belleğini romanlar aracılığıyla keşfetmek isteyen okurlara hem de edebiyat araştırmacılarına önemli bir kaynak sunuyor.
Liste farklı dönemlerden 30'dan fazla eseri içeriyor
Liste, erken Cumhuriyet döneminden günümüze uzanan geniş bir zaman aralığında kaleme alınmış romanları kapsıyor. Halide Nusret Zorlutuna’dan Vedat Türkali’ye, Kemal Tahir’den Sevinç Çokum’a kadar pek çok yazarın kaleminden çıkan eserlerde Ankara Kalesi'nin doğrudan ya da dolaylı biçimde yer aldığı görülüyor.
Öne çıkan bazı eserler şöyle sıralanıyor:
Halide Nusret Zorlutuna – Büyükanne (1971)
Yavuz Bahadıroğlu – Boşlukta Yürümek (1979)
Ayla Kutlu – Bir Göçmen Kuştu O (1986)
Kemal Tahir – Sağırdere (1955)
Reşat Enis Aygen – Afrodit Buhurdanında Bir Kadın (1939)
Vedat Türkali – Yalancı Tanıklar Kahvesi (2009)
Emrah Serbes – Her Temas İz Bırakır (2006)
Esat Mahmut Karakurt – Ankara Ekspresi (1946)
Edebiyatla tarihin buluşma noktası: Ankara Kalesi
Ankara Kalesi, sadece tarihi bir yapı değil, aynı zamanda pek çok yazar için edebi bir metafor, bir zamanlar yaşanmışlıkların sembolü olarak da öne çıkıyor. Bu yönüyle kale, kimi zaman bir roman karakterinin hayatına fon oluştururken kimi zaman da dönemin ruhunu anlatmak için güçlü bir arka plan olarak kurgulanıyor.
Bu liste, Ankara Kalesi’nin Türk edebiyatındaki yerini araştıranlar için başlangıç noktası niteliği taşıyor. Sazyek’in çalışması, hem akademik düzeyde hem de genel okuyucular için kalenin edebiyattaki izlerini sürme imkânı sunuyor.
