Washington merkezli Freedom House, 72 ülkedeki internet özgürlüğünü değerlendirdiği 2025 İnternette Özgürlük Raporu’nu yayımladı. Kian Vesteinsson ve Grant Baker tarafından hazırlanan rapora göre, internet bu yıl 18 ülkede “özgür”, 32 ülkede “kısmen özgür” ve 22 ülkede “özgür değil” kategorisinde yer aldı.
Freedom House Türkiye raportörü ve Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi temsilcisi Gürkan Özturan tarafından hazırlanan Türkiye bölümünde, ülkenin 31 puanla geçen yılki sıralamasını koruduğu belirtildi. Rapor, 0’ın en az özgür, 100’ün ise en özgür puan anlamına geldiğini hatırlattı.
Raporda, Mısır, Pakistan, Rusya, Türkiye ve Venezuela gibi ülkelerde internet özgürlüğünün son 15 yılda ciddi ölçüde gerilediği, hükümetlerin çevrimiçi denetimlerini artırdığı ifade edildi.
“Sansür ve erişim kısıtlamaları sürüyor”
Raporda Türkiye’de son yıllarda internet üzerindeki denetimin arttığı, sosyal medya platformlarına erişimin özellikle protestolar ve seçim dönemlerinde sınırlandırıldığı belirtildi. 2024 ve 2025 yıllarında yaşanan gelişmeler şöyle sıralandı:
- Temmuz 2024’te Kayseri’de Suriyeli mültecilere yönelik protestolar sırasında internet erişimi bir hafta süreyle kısıtlandı.
- Mart 2025’te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası düzenlenen gösteriler sırasında sosyal medyaya 42 saat erişim engeli getirildi.
- Ağustos 2024’te BTK, Instagram’a dokuz gün süreyle erişim engeli uyguladı.
- Aynı dönemde, yetkililerin talebiyle çok sayıda sosyal medya hesabı engellendi; X platformu, Bianet’in ve İmamoğlu’nun hesaplarını erişime kapattı.
- Mart 2025’te kabul edilen Siber Güvenlik Yasası da raporda eleştirildi. Yasanın, yetkililere mahkeme kararıyla veri erişimi hakkı tanıdığı ve çevrimiçi yanlış bilgi paylaşımına beş yıla kadar hapis cezası öngördüğü belirtildi.
Özturan: “Erişim engelleri ifade özgürlüğünü daraltıyor”
Freedom House Türkiye raportörü Gürkan Özturan, değerlendirmesinde internet özgürlüğünün küresel ölçekte son 15 yıldır gerilediğini vurguladı. Özturan, Türkiye’de sosyal medyaya erişimin protestolar sırasında kısıtlanmasının ifade özgürlüğünü daralttığını belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Kayseri’deki olaylar sırasında internetin yavaşlatılması, İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası sosyal medyanın erişime kapatılması ve yeni siber güvenlik yasası, çevrimiçi alanı daha da baskı altına aldı. Ancak bu baskılar aynı zamanda dijital haklar mücadelesinin önemini de ortaya koyuyor.”
Freedom House’tan bütçe notu
Raporun yayımlandığı internet sitesinde, ABD’deki bütçe kısıtlamalarının 2025 edisyonunun kapsamını sınırladığı notu yer aldı. Freedom House, veri toplama ve analiz faaliyetlerinin bu nedenle kısmen daraltıldığını bildirdi.
