İsrail-İran arasındaki gerilim Ortadoğu’da yeni bir savaş mı çıkıyor? söylemlerine neden oldu. Bu durum hem dünya piyasalarını etkiledi, hem de petrol fiyatlarını yukarı yönlü hareket etmesine neden oldu.
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, İran ve İsrail’in karşılıklı saldırılarının petrol fiyatlarına yansımasını Elips Haber’e değerlendirdi.
“Petrol fiyatlarındaki artışta İran-İsrail arasındaki gerilimin payı var”
Ortadoğu'da yaşanan krizin petrol fiyatlarına direkt olarak yukarı yönlü etkilediğini belirten Akyener, “Aslına bakarsanız Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran ayları dâhilinde arz genel anlamda talepten daha yüksek. Yani uluslararası talep arzın altında kalıyor. Ama buna rağmen arzın talebin üzerinde olması aslında petrol fiyatlarının aşağı yönünü baskılayacak bir unsur olarak karşımızda dururken ne yazık ki bu gerçekleşemiyor. Bunun gerçekleşememesinin arkasındaki en önemli sebep krizler ve riskler. Tabii haliyle ABD'nin dolar politikaları gibi farklı birçok etmen süreçleri etkiliyor. Ama en önemli etmenlerin başında haliyle riskler geliyor” dedi.
İsrail-İran arasındaki gerilimin savaşa dönüşür mü? Diye konuşulmasının bile fiyatları yükselttiğini dile getiren Akyener, “Aslında bakarsanız bu ay bu kadar yüksek olmaması gerekiyordu ama yüksek oldu. İşte bu krizler direkt olarak etki etti. Yani nereden baksanız diğer etmenleri çıkarttığımızda en azından 5 dolarlık İran-İsrail arasındaki gerilimin payı var bu süreçte. Çünkü piyasalar acaba savaş çıkar mı? diye çok konuşuyorlar ama ortada bir şey yok aslına bakarsanız. Bu konuşmalarla birlikte fiyatların yükselmesi İran bir şey yapmayacak dahi olsa İran'ın da işine yarıyor çünkü petrol ihraç ediyor” açıklamasında bulundu.
“Haziran-Temmuz aylarında bu gerginlikler devam ederse bu sefer petrol fiyatlarını yönetmek çok daha zor olacak.”
Enerji uzmanlarının yaptığı tahminler üzerinden yola çıkan Akyener, gerginlik devam ederse petrol fiyatlarının yönetilemeyeceğinin altını çizdi:
“Riskler bu kadar yükselmemiş olsa biz şu an 81-80 dolar civarında bir fiyat öngörmemiz gerekiyor. Ama petrol fiyatları çok daha yüksek seviyeleri gösteriyor. Şu an 89 dolar civarında. Şimdi küresel risklerdeki artık bu gerilimlerle birlikte bu 89'ların biz tekrar 85'lere düştüğünü görebileceğiz. Çünkü en azından İran'ın yaptığı hamle boş çıktı. Aslında biz bunu bekliyorduk. Mayıs ayında mesela riskler normalleşmeye başlarsa 78 dolarlar görülebilir. Ama Temmuz ayı ile birlikte yani daha doğrusu Haziran sonu Temmuz ayı ile birlikte bu sefer arz talebin gerisine düşmeye başlayacak. Yani riskleri en aza indirsek dahi artık petrol fiyatları 88-89 dolarları görebilecek seviyelere gelecek. Bu da ciddi anlamda bir gerginlik oluşturacak piyasalar üzerinde. Haziran-Temmuz aylarında Ortadoğu'daki gerginlikler devam ederse bu sefer petrol fiyatlarını yönetmek çok daha zor olacak. Bu sefer 100 dolar fiyat bağlantılarını yakalayabilecek.”
“Petrol fiyatlarının etkilediği akaryakıt fiyatları ABD'de başkan değişimine sebep olur”
ABD seçim sürecine hazırlanırlar Biden tekrar kazanmak için piyasaları dengelemek isteyeceğini ifade eden Akyener, “ABD Merkez Bankası'nın hamleleri, OPEC ülkeleriyle alakalı yaptığı görüşmeler ve dolardaki trendler de petrol fiyatlarını etkiliyor. Fiyatların biz asıl arz talep dengeleri sebebiyle artışını daha görmedik. Onu Haziran ayından sonra görmeye başlayacağız. ABD'nin Haziran sonuna kadar vakti var. Yani bu krizleri minimize etmeyle alakalı haziran sonuna kadar vakti var. Yoksa fiyatlar yönetilemez seviyelere gelir. Petrol fiyatlarının etkilediği akaryakıt fiyatları ABD'de başkan değişimine sebep olur. Trump şu an daha güçlü bir aday gibi gözüküyor. Bence ABD için de Uluslararası sistem için de Trump daha hayırlı olur Biden'a göre.
ABD petrol fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketi, uluslararası krizleri ve riskleri yönetemezse bu sefer OPEC ülkelerinin arz arttırmasını isteyecektir. Bu bağlamda bir siyasi baskı yapacaktır. Zaten şu an ABD iç piyasasında üretim sürekli artıyor. Yani ABD kendi üretimini yapabildiği kadar arttırmaya devam ediyor. Sonuçta gücü de bir yere kadar.”
“Petrol fiyatlarının her yükselmesi bizim cari açığımızı kabartıyor”
Akyener, petrol fiyatlarındaki artışın Türkiye’ye yansımasını da değerlendirdi. Akyener, “Petrol fiyatları ne kadar yükselirse yükselsin, biz her ne kadar Gabar’da önemli bir keşif yapmış olsak da, şu an üretimimizi 100 bin varilin üzerine çıkartmış olsak da, Türkiye 1 milyon varil civarında günlük petrol tüketen bir ülke. Yani hala %10'unu karşılıyoruz. Bu demektir ki petrol fiyatlarının her yükselmesi bizim cari açığımızı kabartıyor. Bu da bizi olumsuz etkileyecek tablolardan bir tanesi olur ama ABD'deki seçimden dolayı bu fiyatlar çok da artmayacak” diye ifade etti.
