Türkiye’de son dönemde artan yemek fiyatları, vatandaşların dışarıda yemek yeme alışkanlığını değiştirdi. Günlük hayatın sıradan bir parçası olan dışardan yemek yemek, bugün birçok kişi için adeta bir lüks haline geldi.
Artan fiyatlar karşısında vatandaşlar, sadece özel günlerde ya da arkadaş buluşmalarında dışarda yemek yemeyi tercih ediyor. Birçok kişi için de evde yemek hazırlamak en ekonomik çözüm haline geldi. Elips Haber olarak, vatandaşlara ve restoran işletmecilerine artan yemek fiyatlarını sorduk. Vatandaşlar, dışarda yemek yemenin zamlardan dolayı zorlaştığını belirtirken, işletme sahipleri de kira, vergi ve maliyetlerden şikâyet etti.
Dışarda yemek yemenin giderek zorlaştığına dikkat çeken T.D., “Haftada bir gün bile dışarda ailesini yemek yemeye götüren kişi, bunu sıradan değil sanki bir sürpriz gibi özel bir mutluluk oldu.” ifadelerini kullandı.
Ekonomideki dalgalanmalar restoranları da derinden etkiliyor. Ankara’da işletmesini 11 yıldır işleten K.U., artan maliyetler karşısında ayakta kalma mücadelesini, bu süreçte birçok zorluklar yaşadığını, fiyat artışlarındaki sebebin restoranlar olmadığını ve müşterilerin beklentileri karşısındaki cevabını dile getirdi.
Kira, vergi ve hammadde fiyatlarındaki artışın restoranlara yansıdığını belirten K.U., “Kimse etini kendi çiftliğinde yetiştirmediği için alış fiyatlarının artışları… Direkt bunlar etkiliyor” diyerek fiyat artışlarının sebebinin yalnızca işletmeler olmadığını vurguladı.
“Yemek fiyatlarındaki artış ekonomiden kaynaklanıyor”
“İşletmemizi 2014 yılından bugüne işletiyorum. Bu süreçte birçok zorluklarla karşılaşıyorsunuz. Haraç istemeleri gibi zorluklarla karşılaştım. İşletmemizi işletirken mutfak malzemelerinde, personellerde de zorluk yaşadım.
Yemek fiyatlarındaki artış direkt ekonomiden kaynaklanıyor. Zaten baktığımızda sadece yemek fiyatları değil; araba, ev… Hepsinde fiyat artışı var. Enflasyonun da yükselmesinden kaynaklanıyor. Fiyatların bende pahalı olduğunu düşünüyorum ama bunun kaynağının sebebi direkt restoranlar değil. Kira artışları, vergi artışları vs. mallardaki artış; kimse etini çiftliğinde yetiştirmediği için alış fiyatlarının artışları… Direkt bunlar etkiliyor.”
Son bir yıl içerisinde fiyatları 3 kez güncellediklerini söyleyen K.U., “Güncellerken hem müşteri kaybetmemeyi hem de işletmeyi ayakta tutmayı düşünüyoruz.” ifadelerini kullanarak şöyle devam etti:
“Genelde işletmelerde bir Katkı Oranı Satış (KOS) fiyatı olur ona göre belirlerler. Bizde onu gözetiyoruz aslında. Müşteri kazanmak için fiyatları ucuz yapalım müşteriler çok gelsin demekten ziyade KOS fiyatlarıyla kendi fiyatlarımız arasında çok dışına çıkmamaya çalışıyoruz.
Dışına çıkarsak iş olsa bile kazanama gibi bir ihtimalimiz artar. KOS fiyatlarının üstüne zaten çıkmıyoruz.
İşletmemizi ayakta tutmak ve müşteri kaybetmemek için indirim günleri kampanyalar vs. yapıyoruz ama onun dışında başka büyük önlemler alamıyorsun aslında. İyi hizmet etmek, güler yüzlü olmak, mutfağını temiz tutmak lazım ama bunların da hepsi normalde yapmamız gereken şeyler zaten. “Kahve + tatlı” kampanyalarımız var, belli saatlerde limonatayı bedava vermek gibi küçük kampanyalarımız oluyor" dedi.
“Pahalı olduğunun bizde farkındayız”
Müşterilerin su ve çay fiyatlarına tepki verdiği söyleyen K.U., şunları söyledi:
“Artan fiyatlar karşısında müşterilerden yemekten ziyade en çok çay ve su fiyatlarında, ‘Bu kadar pahalı çay mı olur?’ gibi tepkiler duyuyorum. Onlarda kendilerince bu işin içerisinde olmadıkları için haklılar. Hepsi bize kar olarak kalıyor zannediyorlar. Müşterilerimizin de bizi anlamaları için; bizim de kiramız artıyor, vergilerimiz artıyor. Yoksa pahalı olduğunun bizde farkındayız.”
“Vatandaşlar, ‘hammaddelerini kendileri üretsin’ gibi öneride bulundular. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?” sorusuna K.U., “Güzel bir öneri sunmuşlar ama bu birçok esnaf için zor bir operasyon olur.” ifadelerini kullandı.
K.U., sözlerini şu şekilde devam ettirdi:
“Türkiye’ de fiyatların pahalı olduğu gibi bir restoranın da açılış fiyatı da yurt dışından pahalı. Müşterilerin söylediği gibi ben hammaddemi kendim üretirsem benim maliyetim milyon doları geçer. Bunu da çoğu kimse yapmıyor.”
“Evde yemek yapmak daha ekonomik”
Dışarda yemek yemenin artık bütçesini zorladığını belirten Eda M., “Önceden sadece lezzete ve ortama önem veriyordum ama artık baktığım ilk şey fiyatlar oluyor.” dedi.
Eskiden daha sık dışarda yemek yediğini söyleyen Eda M., şunları söyledi:
“Son dönemlerde fiyatlar çok arttı. Bu yüzden dışarıda yemek yemeye daha az çıkıyorum. Çalıştığım için özellikle hafta içi öğle yemeklerimi dışarıdan yemek yerine evden getirmeyi tercih ediyorum.
Artan fiyatlar karşısında kafe seçimlerim de değişti. Lezzete ve fiyata bakış açım da değişti.
Dışarda yemek yemek şu an lüks haline geldi. Sadece özel günlerde ya da arkadaş ortamlarında dışarı çıktığımda yemeyi tercih ediyorum. Evde yemek yapmak daha ekonomik oldu.”
“Dışarıda yemek yemek imkânsız hale geldi”
Asgari ücretle çalışan biri olarak dışarda yemek yemenin artık neredeyse imkânsız hale geldiğini belirten T.D., artan yemek fiyatlarının dışarda yemek yemek alışkanlığını da değiştirdiğine dikkat çekti.
Müşteri T. D., şu sözleri kaydetti:
“Önceden haftada 5 gün dışarıda yemek yiyordum, şimdi 2 günü zor yiyebiliyorum. Çalışırken evden yemek getirmek de kolay olmuyor. O yüzden fiyatların daha uygun olması ve kalitesinin daha yüksek olması beklenti haline geldi. Geçmiş yıllara göre de kıyasladığımda ise fiyatlar çok arttı. Şu an enflasyonunda arttığı ortada. Bundan kaynaklı fiyatların artması beklenen bir şeydi. Fiyatların insanların bütçelerine göre ayarlanması lazım. Pahalı ya da ucuz restoranlar var ama bence bunun dengesinin korunması gerektiğini düşünüyorum.
Çok kaliteli bir yemek bekleyince fiyatı inanılmaz yüksek oluyor. Kalitesine bakmayım fiyatı uygun olsun diyorsak da yemek lezzetsiz oluyor. Hem fiyatına hem de kalitesine bakıyorum.
Asgari ücretle çalışan bir insan olduğum için dışarda yemek bütçemi kötü etkiliyor. Haftada bir gün bile dışarıda ailesini yemek yemeye götüren kişi, bunu sıradan değil sanki bir sürpriz gibi özel bir mutluluk olarak görüyor diyebilirim. Bir markete gidip alışveriş yaptığımızda yine tutan miktar ucuz olmuyor. Mesela dışarda 500 TL’ye yemek yediğiniz o fiyata marketten tüm malzemelerini alabilirsiniz. Evde yemek yapmak daha mantıklı geliyor ve işe gitmediğim zamanlar tercih ettiğim yöntem de bu oluyor.”
T.D. restorandan beklentilerini ise şöyle dile getirdi:
“Ham maddeyi olabildiğince kendileri üretebilirlerse hem kalite hem de ucuzluk açısından düşününce daha iyi olacağını düşünüyorum. Mesela yemeğe, salataya yeşillik koyacaklar; bu yeşillikleri yetiştirebilirler. Et arıyorlar, onun da iyisini ve uygununu bulabilirlerse daha iyi olur. Bu konu da çok arayış içinde olduklarını düşünmüyorum. Bu arayışa girerlerse çok daha iyi bir hizmet vereceklerine eminim.”
