Evrensel’den Dilan Temiz’in haberine göre, Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 17-21 Temmuz 2025 tarihleri arasında 23 kentte “Türkçe dışında konuşulan ana dillerinin kullanım düzeyi ile ana dillerine ilişkin talep ve eğilimleri” ölçmek üzere anket çalışması gerçekleştirdi. Katılımcıların yüzde 98'i "Türkiye’de okulların bütün kademelerinde Kürtçenin eğitim dili olmasını ister misiniz" sorusuna "Evet" yanıtını verdi.
Ana dilini 'çok iyi' konuşanların oranı yüzde 23,5
2 bin 378 kişinin katıldığı çevrimiçi anket, Diyarbakır, İstanbul, Ankara, İzmir, Samsun, Balıkesir, Erzurum, Adıyaman, Van, Mardin, Şanlıurfa, Bingöl, Ağrı, Antalya Mersin, Şırnak, Bursa, Gaziantep, Batman, Dersim, Malatya, Adana ve Siirt'te yaşayanlarla yapıldı.
Katılımcıların yüzde 88,2’si ana dili Kürtçenin Kurmancî, yüzde 10,4’ünün ana dili Kürtçenin Zazakî/Kirmanckî lehçesinden olduğunu bildirdi.
Katılımcıların yüzde 23,5’i ana dilini "çok iyi" konuştuğunu, yüzde 43,2’si "iyi" konuştuğunu, toplamda yüzde 16,2’si ise "kötü" konuştuğunu belirtti.
Eğitim düzeyi yükseldikçe ana dilini iyi konuşma oranı düşüyor
Ana dilini çok iyi konuşanların orta yaş grubundan, çok kötü konuşanların ise genç yaş grubundan olması dikkat çekti.
Ayrıca eğitim düzeyi yükseldikçe ana dilini iyi konuşanların oranında düşüş yaşandığı görüldü.
Yaş büyüdükçe ana dilini konuşma oranı artıyor
Katılımcılar, anne ve babalarının kendi aralarında ağırlıklı olarak konuştuğu dilin ana dilleri olduğunu, kendilerinin de anne ve babaları ile ana dillerinde konuştuklarını belirttiler.
Ancak katılımcıların yüzde 27,8’i eşleri ile iletişimlerinin sadece Türkçe olduğunu söyledi. Yaş büyüdükçe ve eğitim seviyesi düştükçe eşleri ile ana dillerini konuşanların oranında sistematik artışlar görüldü.
Çocuklarla ana dilinde iletişim azalıyor
Öte yandan katılımcıların yüzde 40,1’i çocuğunun kendileri ile Türkçe konuştuğunu bildirdi. Çocuklarının kendileri ile ağırlıklı olarak Kürtçe konuştuğunu söyleyenlerin toplam oranı yüzde 24,7'te kaldı.
“Çocuğunuzun ana dilini bilme düzeyi nedir” sorusuna katılımcıların yüzde 7,3’ü "çok iyi", yüzde 13,5’i "iyi" yanıtlarını verdi.
Veriler, ebeveynlerin çocukları ile iletişimlerini ana dillerinde gerçekleştirme oranında dramatik bir düşüşe işaret ediyor.
“Gün içerisinde ana dilinizi konuşma sıklığınız nasıldır” sorusuna ise yüzde 57,1 "Sık sık konuşurum", yüzde 25,7’si "Ara sıra konuşurum", yüzde 12,3’ü "Az konuşurum", yüzde 4,9’u "Hiç konuşmam" yanıtlarını verdi..
Gün içerisinde sık sık ana dilinde müzik dinleyenlerin oranı yüzde 77,9, ana dilinde "çok iyi" kitap okuma seviyesi yüzde 15,4 oldu.
Katılımcıların 5'te 1'i seçmeli Kürtçe dersinden bihaber
Katılımcılara “Çocuğunuzun okulda Kurmancî-Zazakî derslerini seçmeli olarak seçebilme hakkına sahip olduğunu biliyor muydunuz” sorusu da yöneltildi. Yüzde 33,6’sı "Çocuğum yok", yüzde 45,5’i "Evet", yüzde 21’i "Hayır" yanıtını verdi.
Anadilde eğitim talebi çok yüksek
Katılımcılara ana dilinin korunması, gelişimi ve ana dillerine ilişkin talepleri konu alan sorular da yöneltildi. “Türkiye’de okulların bütün kademelerinde Kürtçenin eğitim dili olmasını ister misiniz” sorusuna yüzde 97,9 "Evet" yanıtını verdi.
“Ana dilinizin korunması ve geliştirilmesi için birinci öncelikli öneriniz nedir” sorusuna ise yüzde 51,9’u "Ana dilinde eğitim imkanının sağlanması", yüzde 16,6’sı ise "Ana diline resmi statü/yasal olarak tanınması" yanıtlarını verdi.
