Selim Ercan
Kent araştırmalarıyla tanınan Ahmet Soyak, Elips TV’de Dursun Erkılıç’ın hazırlayıp sunduğu İşimiz/Gücümüz programında, Elmadağ pınarlarından Ankara’ya su taşımak için yapılan ve yaklaşık doksan yıldır varlığını sürdüren tarihi su hatlarını anlattı. Soyak, kendisini “uzman değil, kent kaşifi” olarak tanımladığını belirterek söze başladı ve Ankara’nın içme suyu sistemindeki tarihsel gelişimi adım adım aktardı.
Program süresince arşiv görüntüleri, saha çekimleri ve eski haritalar eşliğinde yapılan sunum, Başkent’in su altyapısının geçmişten bugüne uzanan yolculuğunu izleyiciye yansıttı.
Ankara’nın su kaynaklarının tarihsel arka planı
Soyak, Ankara’nın içme suyunun tarih boyunca farklı kaynaklara dayandığını söyleyerek, günümüzde kente Çamlıdere, Kurtboğazı ve Kesikköprü barajlarının su sağladığını hatırlattı. Ardından ilkçağlardaki su sistemini belgeleyen isimlerden biri olan Ernest Mamboury’nin çalışmaları üzerinden antik dönem su yollarına ilişkin bilgiler verdi.
Mamboury’nin 1934’te yayımlanan Ankara rehberinde, Elmadağ’dan yüksek basınçlı suyun Zeki (Seki) Pınarı üzerinden kente getirildiğine dair değerlendirmeler bulunduğunu, bu görüşün bölgede tespit edilen eski borulara dayandırıldığını söyledi. Nafıa dergisinin 1934 tarihli sayısındaki fotoğrafların da bu borulara ait olabileceğini ifade etti.
Soyak, Roma dönemine ait taş boruların Ankara Kalesi çevresindeki bazı yapılarda yeniden kullanıldığını, hattın günümüzde aktif olmadığını belirtti. Kalenin doğusundaki Saraç Sinan Mescidi karşısındaki bir ev duvarında, bu antik hattın bir parçasının hâlâ görülebildiğini anlattı.
Roma su yollarından Osmanlı’ya uzanan süreç
Soyak, Türk Tarih Kurumu’nun 1951 tarihli Belleten dergisinde Arkeolog Nezih Fıratlı’nın Roma su yollarına ilişkin harita ve belgeler yayımladığını, bu çalışmalar sayesinde güzergâhın büyük ölçüde bilinir hale geldiğini söyledi.
Haritalarda özellikle iki hattın öne çıktığını belirten Soyak, bunların Elmadağ’dan Abidinpaşa’ya uzanan hat ile Kusunlar–Mamak istikametindeki hat olduğunu aktardı. Bugün yerinde olmasa da Mamak Devlet Hastanesi yakınlarında bulunduğu değerlendirilen Roma galerisinin fotoğraflarını paylaştı.
YARIN: Abidin Paşa’nın su arayışı ve Elmadağ pınarlarının devreye girişi
