2025’in ilk dokuz ayında dünya genelinde uygulanan infaz sayılarında artış yaşanırken, İran tek başına 1000’in üzerinde infaz gerçekleştirerek dikkat çekti. Bu gelişmelerin ardından, İran’da ölüm cezası riski altında bulunan insan hakları savunucusu Pexşan Ezizi’nin durumu uluslararası kamuoyunun gündemine taşındı.
Uluslararası Af Örgütü’nün yayımladığı son rapora göre, 2025’in ilk dokuz ayında bazı ülkelerde infaz sayıları 2024 yılının toplamını geride bıraktı. İran’da infazların sayısı, Eylül 2025 itibarıyla 1000’i aştı. 2024’te toplam 15 ülkede kaydedilen 1518 infazın büyük bölümünü İran gerçekleştirmişti. Örgüt, bu artışın, İsrail’in 13 Haziran’daki saldırılarının ardından “casusluk” ve “işbirliği” suçlamalarıyla yapılan tutuklamalarla bağlantılı olduğunu belirtti.
Uluslararası Af Örgütü, bu kapsamda infaz riski altındaki isimlerden biri olan Pexşan Ezizi için yürütülen acil eylem kampanyasına hız verdi. Kampanya, İran Yargı Erki Başkanı’na hitaben yazılmış bir mektupla destekleniyor ve Ezizi’nin idamının durdurulması, serbest bırakılması ve adil yargılanma hakkına erişmesi talep ediliyor.
Yargı süreci ve suçlamalar
Ezizi, 4 Ağustos 2023’te Tahran’da gözaltına alındıktan sonra Evin Cezaevi’ne sevk edildi. Beş ay boyunca hücre hapsinde tutulan Ezizi, bu süreçte avukatına ve ailesine erişim sağlayamadı. Mahkemeye çıkmadan önce yalnızca sınırlı sayıda telefon görüşmesine izin verildi. Davası, 26. Devrim Mahkemesi’nde Mayıs ve Haziran 2024’te görüldü.
Ezizi, Temmuz 2024’te “devlete karşı silahlı isyan” suçlamasıyla ölüm cezasına çarptırıldı. Mahkeme kararında, Ezizi’nin 2014-2022 yılları arasında kuzeydoğu Suriye’de çatışmalardan etkilenen kadın ve çocuklara yönelik yardım çalışmaları delil olarak gösterildi. Ayrıca, 2009 yılında bir protestoda gözaltına alınması ve 2022’de ülke çapındaki protestolarda hayatını kaybedenler için adalet talebinde bulunması da mahkûmiyete gerekçe yapıldı. Uluslararası Af Örgütü, davada güvenilir delillerin sunulmadığını belirtti.
Uluslararası çağrılar ve talepler
Uluslararası Af Örgütü tarafından yayımlanan çağrıda, Ezizi hakkındaki ölüm cezasının kaldırılması ve tüm infaz planlarının durdurulması isteniyor. Ayrıca Ezizi’ye yeterli sağlık hizmeti sağlanması, ailesi ve avukatlarıyla düzenli erişim izni verilmesi ve kötü muamele iddialarının bağımsız şekilde soruşturulması talep ediliyor. Örgüt ayrıca, İran’da ölüm cezasının tamamen kaldırılması yönünde yasal düzenleme yapılması çağrısında bulundu.
