Avrupa Birliği’nin 2024 verilerine göre Türkiye, 12,3 milyon ton atıkla AB ülkelerinin en fazla çöp gönderdiği ülke olmaya devam ediyor. Bu atıkların büyük bölümünü hurda metal (10,7 milyon ton) ve plastik atıklar (425 bin ton) oluşturuyor. Ancak bu devasa yükün Türkiye’de nasıl işlendiği, çevreye etkisinin ne olduğu ve halk sağlığını nasıl etkilediği hâlâ bilinmiyor.
CHP Mersin Milletvekili Gülcan Kış, bu kritik konuyu 21 Mayıs 2025’te verdiği yazılı soru önergesiyle Meclis’e taşıdı. Kış, ithal edilen atıkların türü, geri dönüşüm kapasitesi, emisyon oranları ve çevresel etkileri gibi yedi temel soruya yanıt istedi. Ancak Bakanlık, bu sorulara herhangi bir sayısal veri sunmadan, yalnızca mevzuat açıklamalarıyla geçiştirdi.
Bakanlık, milyonlarca ton çöpü veri sunmadan savundu
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un 28 Temmuz 2025 tarihli yanıtında, ithal edilen atıklara dair somut hiçbir bilgi yer almadı. Ne yıllık ithalat miktarları ne de atıkların hangi şehirlerde işlendiği açıklandı. Bakanlık yalnızca şu genel verileri paylaştı:
2020’den bu yana ithalata kota uygulandığı,
Geri dönüşüm kapasitesinin %50’sini aşan ithalata izin verilmediği,
Yakma ve bertaraf amaçlı ithalatın yasaklandığı,
2020-2025 yılları arasında 31.976 denetim yapıldığı,
2.129 tesise işlem uygulandığı, 1,1 milyar TL para cezası kesildiği,
256 tesisin kapatıldığı...
Ancak tüm bu bilgiler, Gülcan Kış’ın sorduğu “kaç ton atık geri dönüştürüldü, ne kadarı doğaya bırakıldı, hangi bölgelerde kirlilik oluştu?” gibi soruların hiçbirine yanıt oluşturmuyor.
Gülcan Kış: “Bu sadece çevre değil, bilgi karartma sorunudur”
Yanıtı değerlendiren CHP’li Gülcan Kış, Bakanlığın sessizliğini sert sözlerle eleştirdi:
“Sayın Bakan’ın açıklamasında ne rakam var, ne şeffaflık, ne hesap… 12,3 milyon tonluk bir yükten söz ediyoruz. Bu atığın ne kadarı plastik, kaçı yakılıyor, hangi şehirler etkileniyor bilmiyoruz. Bu sadece çevre meselesi değil, halktan bilgi saklama meselesidir.”
Kış, özellikle Mersin, Adana, Kocaeli gibi liman kentlerinin Avrupa’dan gelen atıklarla dolduğunu, yerli atık toplayıcıların da bu durumdan zarar gördüğünü vurguladı.
“Geri dönüşüm adı altında plastik çöpleri yakıyoruz. Bunun adı dönüşüm değil, zehir yaymaktır!” dedi.
“Türkiye çöpü değil, hesabını almalı!”
Gülcan Kış, Türkiye’nin artık Avrupa’nın çöp konteyneri olmaktan çıkarılması gerektiğini belirtti. AB’nin 2026 ve 2027’de yürürlüğe koyacağı atık ihracatı kısıtlamalarına Türkiye’nin hazır olmadığını da dile getirerek, hükümete çağrıda bulundu:
“Çevre ve halk sağlığını önceleyen, şeffaflığı esas alan bir sisteme acilen ihtiyaç var. Bu sürecin hem TBMM’de hem de uluslararası alanda takipçisi olacağız.”
