Axios haber sitesi, Ekim ayında ABD ve Rusya hükümetleri arasında gerçekleşen gizli görüşmelerin ardından ortaya çıktığı öne sürülen ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın adıyla anılan 28 maddelik bir Ukrayna planının tüm detaylarını kamuoyuna sundu. Sızdırılan planın, Ukrayna'daki savaşı sonlandırmayı hedeflediği belirtilmekle birlikte, ABD'nin çıkarlarını önceliklendiren maddeler içerdiği iddia ediliyor.
Yayımlanan 28 maddelik plan taslağı, toprak bütünlüğü, güvenlik garantileri, ekonomik işbirliği ve nükleer silah kontrolü dahil olmak üzere geniş bir yelpazede hükümler içeriyor.
Toprak ve askeri düzenlemeler
Planın en kritik maddeleri, mevcut savaşın fiili durumunu temel alıyor:
· Toprak Tanınması (Madde 21): Kırım, Lugansk ve Donetsk'in fiilen Rusya’ya ait olduğu tanınacak. Herson ve Zaporijya'nın mevcut temas hattı boyunca dondurulması, dolaylı olarak fiili tanınması anlamına gelecek. Rusya, bu beş bölge dışındaki mutabık kalınan diğer toprakları terk edecek.
· Askerden Arındırılmış Bölge (Madde 21): Ukrayna güçleri, şu anda kontrol ettikleri Donetsk Oblastı'nın bir kısmından çekilecek ve bu bölge Rusya Federasyonu'na ait, tarafsız ve askerden arındırılmış tampon bölge olarak kabul edilecek. Rus güçleri bu bölgeye girmeyecek.
· Ukrayna Ordusu Sınırı (Madde 6): Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin büyüklüğü 600 bin personel ile sınırlandırılacaktır.
Nato ve güvenlik garantileri
Plan, Ukrayna’nın gelecekteki güvenlik mimarisini yeniden şekillendirmeyi hedefliyor:
· NATO Yasağı (Madde 7): Ukrayna, NATO’ya katılmayacağını anayasasında belirtmeyi kabul edecek; NATO ise tüzüğüne Ukrayna'nın gelecekte üyeliğe kabul edilmeyeceğine dair bir hüküm ekleyecektir.
· Asker Bulundurmama (Madde 8): NATO, Ukrayna'da asker bulundurmamayı kabul edecektir.
· ABD Garantisi ve Tazminat (Madde 10): ABD, Ukrayna'ya güvenlik garantileri karşılığında tazminat alacaktır. Bu garantiler, Ukrayna'nın Rusya'yı işgal etmesi veya sebepsiz yere Moskova/St. Petersburg'a füze fırlatması durumunda geçersiz sayılacaktır. Rusya'nın işgal etmesi durumunda ise yaptırımlar yeniden yürürlüğe girecek.
· Rusya-NATO Diyaloğu (Madde 4): Küresel güvenliği sağlamak amacıyla ABD arabuluculuğunda Rusya ve NATO arasında bir diyalog yürütülecektir.
Ekonomi, fonlar ve yeniden inşa
Plan, küresel ekonomiyi yeniden yapılandırmayı ve dondurulmuş fonların kullanımını öngörüyor:
· Dondurulmuş Varlıklar (Madde 14): Dondurulmuş 100 milyar dolarlık Rus varlığı, ABD öncülüğünde Ukrayna'nın yeniden inşası için kullanılacak ve ABD bu girişimden elde edilen kârın yüzde 50'sini alacaktır. Avrupa, yeniden inşa için 100 milyar dolar ekleyecektir.
· Ukrayna Yeniden İnşası (Madde 12): Teknoloji, yapay zeka ve gaz altyapısı da dahil olmak üzere hızlı büyüyen sektörlere yatırım yapmak üzere bir Ukrayna Kalkınma Fonu oluşturulacak. ABD, Ukrayna’nın gaz altyapısını ortaklaşa yeniden inşa edecek.
· Rusya’nın Küresel Entegrasyonu (Madde 13): Rusya, kademeli olarak küresel ekonomiye yeniden entegre edilecek, yaptırımlar aşamalı olarak kaldırılacaktır. ABD, Rusya ile enerji, doğal kaynaklar ve yapay zeka alanlarında uzun vadeli bir ekonomik iş birliği anlaşması imzalayacaktır. Rusya, G8'e yeniden katılmaya davet edilecektir.
Diğer önemli hükümler
· Nükleer Silahlar (Madde 17 ve 18): ABD ve Rusya, Yeni START anlaşmasının geçerliliğini uzatmayı kabul edecek; Ukrayna ise Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması uyarınca nükleer silahsız bir devlet olmayı kabul edecektir.
· Zaporijya Santrali (Madde 19): Zaporijya Nükleer Santrali, IAEA denetiminde faaliyete geçecek ve üretilen elektrik Rusya ve Ukrayna arasında yüzde 50-yüzde 50 eşit olarak dağıtılacaktır.
· Seçimler ve Af (Madde 25 ve 26): Ukrayna, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından 100 gün içinde seçimler düzenleyecektir. Çatışmaya dahil olan tüm taraflar, savaş sırasındaki eylemleri için tam af alacaktır.
· Uygulama ve Garanti (Madde 27): Anlaşmanın uygulanması, Başkan Donald J. Trump başkanlığındaki Barış Konseyi tarafından izlenecek ve garanti altına alınacaktır.
