Memur maaşlarına altı ayda bir yapılacak zamlar toplu iş sözleşmeleriyle (TİS) belirleniyor.
Fakat zam sonrası altı ayda enflasyon, zam miktarından fazla olursa, fark sonraki zam döneminde maaşa ekleniyor.
Memurlara Ocak'ta yüzde 6'lık TİS zammı yapılmıştı.
Altıncı ayın enflasyonu Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Temmuz'da açıklanacak.
Bunun ardından memur maaşlarına önce enflasyon farkı eklenecek, ardından da TİS kapsamında yılın ikinci altı ayı için yüzde 5 zam yapılacak. Böylece memurların yeni maaşı belirlenecek.
Anadolu Ajansı'nın anketine katılan ekonomistlerin Haziran ayı enflasyon beklentisinin ortalaması yüzde 1,53.
Enflasyon bu beklentiye yakın gerçekleşirse, yılın ilk altı ayında enflasyon yaklaşık yüzde 16 olacak, memurlar yaklaşık yüzde 10 enflasyon farkı alacak, bunun üstüne yüzde 5'lik TİS zammı eklenecek.
'Memurlar için ev veya araba hayal'
Peki bu zam oranı memurların geçinmesi için yeterli mi?
BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, TİS'te belirlenen zam oranlarının hep enflasyonun gerisinde kaldığını, bu yüzden memurların yaşam koşullarının giderek zorlaştığını söylüyor.
TİS müzakerelerini yürüten ekipten Tonbul, insanların hissettiği enflasyonun TÜİK'in açıkladığı oranın çok üstünde olduğunu vurguluyor.
Tonbul'a göre günümüzde işe yeni başlayan bir memurun "Beş yıl sonra bir araba, on yıl sonra bir ev alabilirim" gibi hayat planları yapabilmesi gerek.
Bunun mümkün olmadığını söyleyen Tonbul, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Ama maalesef günümüzde yeni başlayan bir memur bırakın 5-10 yılı, ömür boyu alacağı maaşın tamamını biriktirse bile bunları hayal edemeyecek duruma geldi.
"Şimdi en düşük devlet memuru maaşı, evli ve iki çocukluysa 43 bin 500 TL civarında. Benim oturduğum apartmanın giriş katında 3+1 dairenin kirası 40 bin TL. Üstelik lüks semt de değil. 40 bin TL kira veren bir adam, 3 bin 500 TL'yle iki çocuğuna nasıl bakacak?"
Emeklilerin üçte bire yakını 14 bin 469 TL alıyor
Memurların aksine emekli maaşlarında ise TİS yok.
Bu yüzden yılın ilk altı ayındaki enflasyon ne olursa, emekli maaşları aynı oranda artırılacak.
2008'de yapılan yasal değişiklikle emeklilerin büyümeden aldığı payın sınırlandırılması, aylık bağlama oranının düşürülmesi ve uzun çalışmanın etkisinin azaltılması sonucu emekli maaşlarının alım gücü yıllar içinde eridi.
Günümüzde hükümet, emekli maaşlarının üstüne eklediği destekle en düşük emekli maaşını 14 bin 469 TL'ye çıkarıyor.
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekili Leyle Şahin Usta'nın paylaştığı veriye göre yaklaşık dört milyon emekli bu aylığı alıyor.
Türkiye Emekliler Derneği, Türkiye'de 13,7 milyon kişinin emekli aylığı aldığını açıklamıştı.
Bu da, neredeyse her üç emekliden birinin en düşük emekli maaşını aldığı anlamına geliyor.
Hükümet en düşük emekli maaşını artırmazsa, Temmuz ayındaki zammın ardından kök emekli aylığı 14 bin 469 TL'ye ulaşamayan kişiler hiç zam almamış olacak.
Öte yandan hükümetten bugüne kadar gelen açıklamalar, bu miktarın artırılacağı yönünde.
Yeni TİS görüşmeleri Ağustos'ta
Türkiye'de memurların TİS'leri genellikle iki yıllık imzalanıyor.
Bu yıl uygulanacak zam miktarı, 2023'te kararlaştırılmıştı. Memur-Sen o yılki müzakerelerde hükümetin verdiği teklifi kabul etmemiş, zam miktarı hakem heyeti tarafından belirlenmişti.
Ağustos ayında da 2026 ve 2027'yi kapsayacak TİS için görüşmeler başlayacak.
Memur-Sen Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul, bu yılki TİS görüşmelerinde refah payı taleplerinin olacağını söylüyor.
Tonbul, "Biz umut varız ama inşallah toplu sözleşme imzalanarak masadan kalkılır" diyor ve ekliyor:
"Toplu sözleşmeyi hakeme gitmeden çözmek en güzel yolu ama o da gelecek tekliflere bağlı."
