İngiltere’de bazı kadınların resmi klinik süreçleri tercih etmek yerine sosyal medya üzerinden sperm bağışı arayışına girmesi tartışma yarattı. The Telegraph’ın haberine göre, Facebook’taki “Sperm Donors UK” adlı grubun yaklaşık 17 bin üyesi bulunuyor. Grup, tek başına ya da partneriyle çocuk sahibi olmak isteyen kadınların potansiyel donörlerle doğrudan iletişim kurmasına olanak sağlıyor.
Bazı kullanıcıların profillerinde kendilerini fiziksel özellikleriyle tanıttığı, “31 yaşındayım, eski askerim, yarı profesyonel rugby oyuncusuyum” gibi ifadeler kullandığı görülüyor. Uzmanlar, bu profillerin bir flört platformunu andırsa da temel amacın sperm bağışı olduğunu belirtiyor.
Denetimsiz süreçler ve sağlık riski
Grup üzerinden yapılan paylaşımlarda, bazı erkeklerin “ebeveyn olma hayaline destek olma” amacıyla bağış yaptığını, bazılarının ise “doğrudan cinsel ilişki yoluyla bağış” teklif ettiğini ifade ettiği bildiriliyor. Bu durum, resmi bağış merkezlerinin dışında tamamen denetimsiz bir sürecin yürütüldüğü anlamına geliyor.
Lisanslı kliniklerde donörler HIV ve genetik hastalıklar açısından testlerden geçiyor, numuneler karantina sürecine alınarak yeniden inceleniyor. Ayrıca bağışçılara yasal ve psikolojik danışmanlık sağlanıyor. Buna karşın, sosyal medya üzerinden yapılan “bağımsız bağışlarda” bu kontrollerin uygulanmadığı, bu nedenle bulaşıcı hastalık, genetik sorun ve istismar riskinin arttığı uyarısı yapılıyor.
Yüksek maliyetler, sosyal medyaya yönelimi artırıyor
Resmî kliniklerdeki bağış sürecinin maliyetli olduğu, bir sperm örneğinin 900–1300 sterlin arasında değiştiği belirtiliyor. Bu tutara testler, saklama ve uygulama masrafları dahil değil. Uzmanlar, bu yüksek maliyetlerin bazı kişileri alternatif yollara yönelttiğini düşünüyor.
2016 yılında, sosyal medya üzerinden sperm sağlayarak yaklaşık 800 çocuğun biyolojik babası olduğunu iddia eden bir kişi gündeme gelmişti. Uzmanlar, bu tür örneklerin genetik akrabalık ilişkilerinin izlenmesini zorlaştırdığını ve ilerleyen yıllarda ensest vakaları riski oluşturabileceğini belirtiyor.
Yetkililer ve platformdan açıklama
İngiltere İnsan Döllenmesi ve Embriyoloji Kurumu (HFEA) Strateji Direktörü Clare Ettinghausen, sosyal medya üzerinden yapılan sperm bağışlarının “kişileri tıbbi, hukuki ve duygusal açıdan savunmasız bıraktığını” belirterek, en güvenli yöntemin lisanslı klinikler aracılığıyla yürütülen bağış süreci olduğunu vurguladı.
Meta Platforms ise, söz konusu Facebook grubunun incelendiğini açıkladı. Şirket, bağış amaçlı paylaşımlara belirli sınırlar içinde izin verildiğini ancak ticari faaliyet veya satışın platform kurallarına aykırı olduğunu duyurdu.
