Dursun Erkılıç
Ulus’taki Güvercin Sokak’ın başında yer alan mahalle, adını burada bulunan Balaban Mescidi’nden alıyor. Mescit, Bentderesi’ne inerken yolun sol tarafında yer alıyor ve bugün hâlâ varlığını sürdürüyor. Bu yapı, mahallenin tarihine tanıklık eden nadir yapılardan biri.
Mahallenin izleri günümüzde neredeyse silinmiş durumda
Çankaya Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Mehmet Tunçer’in verdiği bilgilere göre; Balaban Mahallesi, zamanla yapılaşma ve şehir planlaması neticesinde adeta görünmez hâle geldi. Ancak kaynaklar, XIX. yüzyılda bu mahallenin Ankara’nın en büyük yerleşimlerinden biri olduğunu gösteriyor.
Prof. Tunçer'in bölgeyle ve çalışmalarla ilgili değerlendirmeleri
Prof. Dr. Mehmet Tunçer konuyla ilgili olarak şu değerlendirmelerde bulundu:
“Aslında Güvercin Sokak ve yakın çevresi özgün Eski Ankara evlerinin korunduğu bölge. Sokakta avizeciler ve elektrik malzemesi satıcıları neredeyse 40 yıldır varlığını sürdürüyor. Balaban Mahallesinin ve Güvercin Sokağın Hacı Bayram Camii’ne doğru olan bazı kesimleri yenilendi. Yeni - tarihi eser dediğim, betonarme 4-5 katlı, cephesi eski Ankara eviymiş gibi yapılan yeni yapılarla doldu.
Hacı Bayram camii meydanın Kuzey ve Doğusundaki tarihi eski Ankara evlerinin rekonstrüksiyonu yapılmıştır.. Eski Ankara evleri tek tek yıkılmış ve yeni tarihi eserler (Eski Ankara Evine benzer yapılar) yapılmıştır. Burada dikkat çeken nokta yapıların hemen hepsinin yıkılarak birer-ikişer kat arttırılarak betonarme olarak inşa edilmesi, giydirme cephelerle yapılara eski yapı imajı verilmesidir.
(Fotoğraf Ahmet Soyak)
Kaynak: Korunamayan Kültürel Miras Hacı Bayram Camisi ve Augustus Tapınağı Çevresi , Gazi Kitabevi, 2019 - Prof. Dr. Mehmet Tunçer
Güvercin sokak ve çevresinde 1983-84 yıllarında ben yeni mezun bir koruma plancısı olarak Ankara belediyesinde çalışırken "Sokak Cephe Düzenleme" projeleri (1/50 ölçekte) yapmıştık.
“Ankara Eski Kent Dokusu Geçiş Dönemi Koruma ve Geliştirme Planı” hükümleri doğrultusunda, Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma ve Geliştirme Projesini hazırlamak amacı ile, Ankara Şehri İmar Müdürlüğü (AŞİM) (daha sonra Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Dairesi Başkanlığı), İmar Planlama Şube Müdürlüğü bünyesinde 1981 yılında “Kentsel Koruma Geliştirme Planlama Bürosu” oluşturulmuştur. Bu ekip daha sonraları kısaca “Sit Grubu” olarak anılmıştır. Önceleri (1 yıl kadar) 4 Şehir Plancısı ile 1 Mimardan oluşan bu ekip, daha sonra 3030 Sayılı Yasa uyarınca İlçe Belediyelerinin oluşturulması ve AŞİM elemanlarının dağıtılması sonucunda, 1 Şehir Plancısı ve 1 Mimar kalarak çalışmalarını sürdürmüştür.”
(Kaynak: Ankara Rehberi / Fotoğraflar: Ahmet Soyak)
