Dursun Erkılıç
Cumhuriyet’in kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, her 10 Kasım'da olduğu gibi bu yıl da aramızdan ayrılışının 87. yıldönümünde sevgi, saygı ve minnetle anılıyor. Anma dolayısıyla mesajlar yayımlanırken birçok etkinlik düzenlenecek.
Uzun süredir tedavi gören Atatürk’ün rahatsızlığı 1938 yılı Ekim ayında ağırlaştı. Dolmabahçe Sarayı’ndaki odasında doktorları Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Prof. Mim Kemal Öke ve Dr. Nihat Reşat Belger tarafından yakından takip edildi. 9 Kasım gecesi durumu kritikleşen Atatürk, yapılan tüm müdahalelere rağmen 10 Kasım sabahı saat 09.05’te aramızdan ayrıldı. Atatürk’ün vefatının ardından henüz resmi duyuru yapılmadan İçişleri Bakanlığı, ülke genelinde bayrakların yarıya indirilmesi talimatını gönderdi. Halk, Atatürk’ün kaybını duymadan anlamış; ülke genelinde büyük bir sessizlik ve hüzün hâkim olmuştu.
Atatürk’ün naaşı 16–18 Kasım 1938 tarihlerinde Dolmabahçe Sarayı’nda halkın ziyaretine açıldı. On binlerce kişi saraya akın ederek Atatürk’e son görevini yerine getirdi. 19 Kasım’da Dolmabahçe’de cenaze namazı kılındı; ardından tabut top arabasına konularak İstanbul caddelerinde büyük bir kortej eşliğinde taşındı.
Ankara’ya son yolculuk ve Anıtkabir’e uzanan yol
Atatürk’ün naaşı, Zafer Torpidosu’yla Sarayburnu’ndan Yavuz zırhlısına, oradan da İzmit’e götürüldü. Beyaz renkli özel vagonla Ankara’ya taşınan Atatürk, 20 Kasım sabahı Ankara Garı’nda devlet erkanı ve halk tarafından karşılandı. 21 Kasım 1938’de yapılan törenle naaşı geçici olarak Etnografya Müzesi’ne defnedildi.
Atatürk için özel bir anıt mezar yapılması kararlaştırılarak Rasattepe’de Anıtkabir’in temeli 9 Ekim 1944’te atıldı. 9 yılda tamamlanan Anıtkabir, 10 Kasım 1953’te yapılan büyük bir törenle Atatürk’ün ebedi istirahatgahı oldu. Törene devlet erkanı, yabancı misyonlar ve on binlerce vatandaş katıldı.
Hayatı cephelerde geçti
1881’de Selanik’te dünyaya gelen Mustafa Kemal, askeri eğitimini tamamladıktan sonra Osmanlı ordusunda farklı cephelerde görev yaptı. Trablusgarp ve Çanakkale’de gösterdiği kahramanlıklarla öne çıktı. I. Dünya Savaşı’nın ardından ülkenin işgal edilmesine karşı direnişi başlattı; Türk milletini Milli Mücadele etrafında topladı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’i ilan ederek Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı oldu.
Devrimleriyle çağdaş bir ülke yarattı
Eğitimden hukuka, harf devriminden kadın haklarına kadar birçok alanda köklü reformlar gerçekleştiren Atatürk, modern Türkiye’nin temellerini attı. Sağlığının bozulmasına rağmen çalışmalarına ara vermedi; 10 Kasım 1938’de hayata gözlerini yumdu.
