Selim Ercan
Kent Kaşifi Ahmet Soyak, Elips TV’de Dursun Erkılıç’ın hazırlayıp sunduğu İşimiz/Gücümüz programında, Elmadağ pınarlarından Ankara’ya su taşımak için yapılan ve yaklaşık doksan yıldır varlığını sürdüren tarihi su hatlarını anlattı.
Ahmet Soyak, Konuyla ilgili olarak Abidin Paşa’nın su sorununu çözmek için yaptıklarını da hatırlattı.
Abidin Paşa’nın su arayışı ve Elmadağ pınarlarının devreye girişi
Soyak’ın anlatımında önemli bir nokta da Osmanlı dönemindeki büyük kuraklık yılları oldu. Ankara Valisi Abidin Paşa’nın, un üretimi için gerekli suyu sağlayamayan değirmenlerin durma noktasına gelmesi üzerine harekete geçtiğini söyleyen Soyak, Paşa’nın 1887’de Eymir Gölü’nden şehre su getirilmesini sağladığını aktardı.
Devlet arşivlerinde yer alan belgelere göre, Abidin Paşa’nın valilik döneminde büyük bir kıtlık yaşanmadığını; ancak önceki yıllarda altmış ila yetmiş bin kişinin su ve gıda yetersizliği nedeniyle hayatını kaybettiğinin yazıldığını söyledi. Bu acı tablo sonrasında Paşa’nın Elmadağ pınarlarından borularla Ankara’ya su taşınmasını başlattığına dikkat çekti.
Elmadağ hattının şehre ulaştığı gün yaşanan bir olayı da Soyak aktardı. Suyun kaleye ulaşmasının ardından Fransız mühendisin vanayı açarken “İşte su, işte ben” sözleriyle tarihe geçen bir an yaşandığını dile getirdi.
Cumhuriyet döneminde su idaresinin temelleri
Soyak, Cumhuriyet’in ilk yıllarında çeşme başlarında su bekleyen Ankaralıların görüntülerinin arşivlerde yer aldığını; artan nüfusla birlikte su ihtiyacının hızla büyüdüğünü söyledi. Bu dönemde Fransız su uzmanı Prof. Çaput ve öğretmen İbrahim Hakkı’nın, 1930’da Ankara’nın yeraltı sularına ilişkin kapsamlı bir rapor hazırladığını belirtti.
Aynı yıl Nafıa Vekaleti’nde görev yapan Hollandalı su uzmanı Tubergen’in iki milyon liralık ödenek çıkarttığını, ardından 1931’de Ankara Şehri İçme Suyu Komisyonu’nun kurulduğunu ifade etti. Bu gelişme dönemin gazetelerinde “müjdeli haber” olarak yer aldı.
Komisyonun planına göre Kusunlar Kaptajı 1932’de hizmete girdi. Bu alanın yerin on iki metre altında ve altmış üç metre uzunluğunda olduğunu anlatan Soyak, hattın bugün hâlâ aktif olduğu bilgisini verdi.
YARIN: Elmadağ pınarlarının su yolu: Kehliz, Seki ve Elma pınarları
