Türkiye Diyanet Vakfı, bu yıl vekaleten kurban yurt içi 1 hisse bedelini 13 bin 500 TL olarak belirlediğini duyurdu. Diyanetin resmi sitesindeki bu rakama karşın, iktidar emekliye verilecek Kurban Bayramı ikramiyesini ise 4 bin TL olarak belirledi. Yani Diyanet Vakfının kurbanlık hayvan için belirlediği 1 hisse fiyatı, emekliye verilecek Kurban Bayramı ikramiyesinin (4 bin TL) 3.3 katından fazla.
Evrensel’den Sevim Saylam’ın haberine göre, en düşük emekli aylığının 14 bin 469 TL olduğu bu dönemde, emekliler için bu maaşla hem kira ödeyip hem de temel ihtiyaçları karşılamak neredeyse imkansız hale geldi. Emekliler, kurbanlık hayvan almayı bırakın, bayramda yakınlarıyla bir araya gelip kutlama yapmak için gerekli en temel harcamaları bile karşılayamıyor. Torunlara harçlık vermek ya da bayramlık alışveriş yapmak neredeyse lüks haline geldi. Örneğin, bayram sofralarının vazgeçilmezi olan bir tepsi (3.5 kilo) baklava ortalama 3500 TL’ye satılırken, bayramlık çikolata fiyatları da baklavadan geri kalmıyor.
İkramiyenin alım gücü 7 yılda yarıya düştü
Emeklilere dayatılan bu sefalet koşulları yıllardır derinleşiyor. Örneğin 2018 yılında emeklilere verilen 1000 TL ikramiye ile 666 adet ekmek alınabiliyorken, bu yıl verilen 4 bin TL ikramiye ile tanesi 12.5 TL olan ekmekten sadece 320 adet alınabiliyor. Çizdiğimiz bu tablo, ikramiyelerdeki artışın enflasyon karşısında ne denli yetersiz kaldığını net bir şekilde gösteriyor. İkramiye miktarı dört kat artarken, alım gücü ise yarı yarıya azaldı.
“Sadaka bile değil, başlarına çalsınlar”
Yıllardır sıfır zamlarla sefalete mahkum edilen emeklilerin, bayram öncesi geçim şartlarını konuştuğumuz DİSK Emekli Sen Genel Başkanı Cengiz Yavuz, sorularımızı yanıtladı. Bu yılki bayram ikramiyelerinin de hiçbir anlam ifade etmediğini söyleyen Yavuz, “1 kurban hissesi alınamayan bu ikramiye yok hükmündedir. Sayelerinde bayramı bayram tadında kutlayamıyoruz. Bu rakamları emekliye reva gören iktidarla bayramlaşmayacağız. Bu iktidarın gidişi yakındır. Sadaka bile olamayacak ikramiyeyi alsınlar başlarına çalsınlar” diye konuştu.
Emekliler için aylık ve ikramiye taleplerini sorduğumuzda Yavuz, Emekli Sen olarak asgari ücret seviyesinde bayram ikramiyesi verilmesini istediklerini söyledi. İktidarın bu talepleri artık yerine getirmesi gerektiğini anlatan Yavuz, “Sadaka seviyesinde ikramiyeleri kabul etmiyoruz” dedi.
Diğer ülkelerde emeklilerin durumu
2024 yılında hazırlanan 48 ülkenin yer aldığı küresel emeklilik endeksinin yaptığı değerlendirmede, Türkiye 48 ülke arasında sondan dördüncü oldu. İlk dört sırada Hollanda, İzlanda, Danimarka ve savaşta olan İsrail yer aldı. İsrail, savaşta olmasına rağmen dördüncülüğe kadar yükselirken, Türkiye’nin ise Afrika ülkeleri, Hindistan, Arjantin gibi ülkelerle son sıralarda yarış halinde olduğu görülüyor. Küresel emeklilik endeksi puanında ilk sıradaki Hollanda 100 üzerinden 84.8 puan alırken, Türkiye yalnızca 48.3 puanda kaldı.
Ancak küresel emeklilik endeksi puanları ne kadar yüksek olsa da sömürü ve emeklilerin kazanılmış haklarına yönelik saldırılar Avrupa’da da artıyor. Örneğin endekste 3. sırada yer alan Danimarka, geçtiğimiz günlerde emeklilik yaşını 2040 yılı itibarıyla 70’e yükselten yasayı kabul ederek, Avrupa’nın en yüksek emeklilik yaşına sahip ülkesi olma adımını attı.
