İş yerinde mobbing birçok şekilde meydana gelebilir. Kimi zaman bir sözlü tacizle kimi zamanda fiziksel zorbalıkla... İşyerindeki her türlü zorbalık gibi, mobbing’in de hem bireyler hem de işletmeler için olumsuz etkileri vardır. Mobbing kurbanları, maruz kaldıkları durumdan kaynaklanan kaygı, depresyon, stres, uyku sorunları, panik ataklar ve daha fazlası gibi fiziksel ve duygusal semptomlar yaşayabilir. Bunun yanında işteki performansları düşebilir, bu da disiplin cezasına ve hatta işine son verilmesine yol açabilir. Öte yandan alt kademedeki işçi de üst kademedeki yönetici ya da işverene mobbing uygulayabilir. Bugünlerde gündemde olan “sessiz istifa” da bu kapsamda değerlendirilebilir.
Yönetim danışmanı ve yazar Gonca Elibol ile iş hayatında iletişimin önemi ve günümüzün popüler kavramı olan “sessiz istifa: mobbing” üzerine sohbet ettik.
“Ast-üst iletişiminde; işe gelirken ayaklarının koşarak gelmesini, astın daha üretken olmasını, yöneticisi ile daha uyumlu çalışmasını sağlıyor”
İletişim hayatın her alanında çok önemli bir role sahip diyen Elibol, “İş hayatında etkili iletişimin önemi çok daha büyüktür. Çünkü iş süreçlerinin, ilişkilerin, verimliliğin, gelişmenin ve hedeflere ulaşmanın anahtarı iletişimdir. Çalışanların birbiri ile etkili iletişim sağlaması; kuruma bağlılığı, ekip çalışmasını artırmayı, hataların azalmasını, işi keyifle yapmasına yol açmaktadır. Ast-üst iletişiminde; işe gelirken ayaklarının koşarak gelmesini, astın daha üretken olmasını, yöneticisi ile daha uyumlu çalışmasını sağlıyor. Diğer taraftan dış müşteriler olan işyerinin kurum dışı paydaşları arasındaki iletişim de ticari ilişkilerin güçlenmesini, etkin hizmeti, kurumsal itibarı sağlıyor. Örneğin ürün satan bir mağaza, iletişim sayesinde müşteri bağlılığını koruyor, satış sonrası hizmet anlayışı yani “müşteri- insan odaklılık” sayesinde markalaşıyor” açıklamasında bulundu.
Elibol, çalışma hayatında en çok dikkat edilmesi gereken konunun “etkili iletişim” olduğunu belirtti:
“Eğer bir kurumda dedikodu, hatalar, yanlış anlamalar, israf, çatışma, göz teması kuramama, iş dağılımında adaletsizlik, müşteri kaybı, nezaketsiz hal ve tutumlar, mobbing gibi etkenlerin kök nedeni “iletişimsizliktir”.
Ülkemizde öncü birçok kurum iletişimin çalışma hayatındaki önemini bildiğinden bu konuda analizler yapıyor. Kurumsal itibarları için kurumsal iletişim birimlerine ağırlık veriyor, İnsan Kaynakları Politikalarını bu çerçevede “insan odaklılık” üzerine kuruyor. Yönetim Danışmanlığı yaptığım ve eğitim verdiğim kurumlara iletişimin etkililiği konusunda sistem, yönetmelik ve uygulama konusunda önerilerde bulunuyorum”
Sessiz tehlike olarak adlandırılan mobbing nedir?
“Ülkemizde mobbing maalesef pek çok işyerinde görülmektedir. Hukuku tanımdan yola çıkarsak “mobbing belirli bir süre boyunca yani en az 6 ay devam eden, hedefteki kişiye kasıtlı olumsuz davranışların uygulandığı, kişinin kişilik haklarına zarar veren bir psikolojik taciz” şeklinde yorumlayabiliriz”
“Her olay mobbing değildir. Çünkü iş hayatında olaylar bazen yanlış yorumlanabilir”
Bir ortamda mobbinge maruz kaldığımızı nasıl anlarız? Sorusunun cevabını veren Elibol, “Her olay mobbing değildir” dedi:
“Mobbing uygulamada Üstün Asta, Astın Üste ve çalışma arkadaşlarının birbirine karşı üç farklı şekilde görülmektedir. Sıklıkla görüleni ise üstün asta uygulama şeklindedir. Bunu yaşadığını düşünen bir kişi, öncelikle sakin kalıp karşısındaki kişinin kendisine yönelik davranışlarını objektif bir şekilde değerlendirmelidir. Karşısındakinin “niyetini” sorgulamalıdır. Çünkü iş hayatında olaylar bazen yanlış yorumlanabilir. İş yoğunluğu ve kişinin içinde bulunduğu duygusal tramvalar bazen farklı algılara dönüşebilmektedir. Her olay mobbing değildir. Örneğin çalışanı kasıtlı olarak grup içinde küçük düşürmek, işi kuralına göre yapsa bile mutlaka bahaneler bulup işi beğenmemek, görevi gereği bulunması gereken toplantılara çağırılmamak veya toplantıdan çıkarılmak, sorumluluğunun üstünde görev vermek veya tenzil-i rütbe yapmak gibi davranışları mobbing olarak değerlendirilebilir. Burada amaç; kişiyi bezdirip istifa etmesini sağlamaktır”
“İş hayatında mobbingin iki temel etkeni vardır. İlki yönetim sorunu diğeri iletişimsizliktir”
“Doğru yönetim modeli ve etkili iletişim kurumların kırmızıçizgisi olmalıdır” konusunun altını çizen Elibol, “Mobbing yaşadığını düşünen ve bunun hukuki tariflerini taşıdığına emin olan bir kişi, bunu üst amiti ve İnsan Kaynakları Birimi ile paylaşmalıdır. Yaşadığı olayları belgelemesi, kayıt altına alması önem taşımaktadır. Mesela bunları e-mail veya dilekçe ile muhatap kişiye iletmesi, yaşadığı olayları belgeleri üst amire iletmesi gibi. Hukuki yola başvurmak son çaredir ve yıpratıcı bir süreçtir. İş hayatında mobbingin iki temel etkeni vardır. İlki yönetim sorunu diğeri iletişimsizliktir. Doğru yönetim modeli ve etkili iletişim kurumların kırmızıçizgisi olmalıdır. Önlemek ödemekten daima kolaydır. Günün sonunda en büyük zararı kurumlar görmektedir.”
