İnsan Hakları Derneği (İHD), Demokrasi İçin Birlik, 10 Ekim Barış Derneği ve KHK Platformları Birliği tarafından düzenlenen “Adalet İçin Barış, Barış İçin Adalet” buluşması Ankara’da gerçekleştirildi. TÜMBEL-SEN Genel Merkezi’nde yapılan etkinliğin moderatörlüğünü İshak Kocabıyık üstlendi.
Buluşmada konuşan eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yargıcı Rıza Türmen, Türkiye’de hukuk devleti ve temel haklar alanında yaşanan gerilemeye dikkat çekti.
Hukuk devleti ve basın özgürlüğünde gerileme vurgusu
Türmen, Stockholm Özgürlük Merkezi’nin verilerine göre Türkiye’nin hukuk devleti endeksinde 2015 yılında 80’inci sıradayken bugün 118’inci sıraya gerilediğini belirtti. Temel hak ve özgürlükler kategorisinde ise Türkiye’nin 134’üncü sırada yer aldığını hatırlattı. Sınır Tanımayan Gazeteciler’in 2025 raporuna göre Türkiye’nin basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 159’uncu sırada bulunduğunu da aktardı.
“PKK bir sonuçtur” değerlendirmesi
Barış ve Demokratik Toplum Süreci’ne ilişkin değerlendirmelerde bulunan Türmen, kalıcı barışın ancak çatışmaya yol açan nedenlerin ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabileceğini söyledi. PKK’nin ortaya çıkışının bir sonuç olduğunu vurgulayan Türmen, “Bu sonuçları doğuran nedenler ortadan kaldırılmadıkça gerçek bir barıştan söz etmek zor. Barışın topluma yayılması ve toplumun sürecin öznesi haline gelmesi gerekir” dedi.
“Yeni bir Türkiye mümkün”
Sürecin önemli bir fırsat sunduğunu ifade eden Türmen, Kürt sorununun müzakereyle ele alınması gerektiğini belirtti. Türmen, “Bu kapı açıldı ve bu kapıdan geçmek gerekiyor. Kürt sorununu konuşmak, müzakere etmek ve demokratikleşme adımları atmak zorundayız. Bu süreç doğru değerlendirilirse, demokratik, çoğulcu, hukuk devletine saygılı, özgür ve eşitlikçi yeni bir Türkiye’nin kurulmasına sebep olabilir. Bu yeni Türkiye, Kürtlerin ve Türklerin birlikte inşa edeceği bir Türkiye olmalıdır” diye konuştu.
“Süreç sadece iktidara bırakılamaz”
Sürecin yalnızca iktidarın inisiyatifine bırakılmaması gerektiğini söyleyen Türmen, sivil toplumun ve muhalefetin sorumluluğuna işaret etti. Özellikle CHP’ye çağrıda bulunan Türmen, partinin Kürt sorununun çözümüne ilişkin somut bir planla kamuoyunun karşısına çıkması gerektiğini vurguladı.
2015–2016 sokağa çıkma yasakları hatırlatıldı
Buluşmada konuşan DEM Parti Şırnak Milletvekili Newroz Uysal, 2015–2016 yıllarında ilan edilen sokağa çıkma yasaklarını hatırlattı. Uysal, bu süreçte çoğu sivil olmak üzere binlerce kişinin hayatını kaybettiğini, on binlerce kişinin gözaltına alındığını ve yüz binlerce insanın göç etmek zorunda kaldığını söyledi.
“Hem müzakere hem mücadele” mesajı
Uysal, diyalog sürecine rağmen kayyım atamaları, siyasi tutukluluklar ve HDP’ye yönelik kapatma davasının sürdüğünü belirterek, “Bu süreç sadece Kürtler için değil, Türkiye’de yok sayılan tüm kesimler için eşit ve özgür bir yaşam mücadelesidir” dedi.
Cezaevleri ve katliamlar gündeme geldi
İHD Ankara Şubesi Eşbaşkanı Ömer Faruk Yazmacı, cezaevlerindeki koşullara dikkat çekerek cezaevlerini “dijital yalnızlık” olarak tanımladı ve artan cezaevi inşalarının toplumsal denetim anlayışının bir parçası olduğunu ifade etti.
10 Ekim Barış Derneği Başkanı Mehtap Sakinci Coşgun ise 10 Ekim Ankara Gar Katliamı’nın hukuki sürecine değinerek, barış talebinin hedef alındığını söyledi. Buluşmada ayrıca Suruç Aileleri İnisiyatifi adına yapılan konuşmada, Suruç Katliamı’nın barış süreci açısından güncelliğini koruduğu vurgulandı.
