TMMOB Şehir Plancıları Odası, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası başlatılan kalıcı konut projelerine ilişkin kapsamlı bir açıklama yayımlayarak, bilimsel planlama süreçlerinden uzak, alelacele ve plansız şekilde seçilen konut alanlarının yeni afet risklerini doğurduğu uyarısında bulundu.
Açıklamada, deprem sonrası hızla başlatılan yapılaşma sürecinin yalnızca zemin sağlamlığına odaklandığı, sel, taşkın, yangın gibi iklim krizi kaynaklı afet risklerinin ise göz ardı edildiği belirtildi. Şehir Plancıları Odası, bu yaklaşımı “kurumsal uyarıların ve meslek ilkelerinin sistematik olarak dışlandığı bilinçli bir ihmal” olarak nitelendirdi.
Yeni yerleşimler yangın ve sel gibi doğa olayları karşısında risk altında
Şehir Plancıları Odası açıklamasında, kalıcı konutların büyük bölümünün yangın koridorları ve tampon bölgeler oluşturulmadan, ormanlık alanlara çok yakın şekilde inşa edildiğini ve bu nedenle Hatay başta olmak üzere bazı bölgelerde orman yangınları nedeniyle tahliyeler yaşandığını vurguladı.
Ayrıca geçtiğimiz aylarda bazı yeni yerleşimlerin sel ve taşkınlarla zarar gördüğünü hatırlatan Oda, afet yönetimi anlayışının sadece fiziksel üretim hedeflerine odaklandığını, afet risklerini azaltmaya yönelik bütüncül ve bilimsel bir yaklaşım sergilenmediğini kaydetti.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi planlama süreçlerini devre dışı bıraktı
Şehir Plancıları Odası, afet bölgesindeki hızlı yapılaşmanın önünü açan 126 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni de eleştirdi. Söz konusu kararnameyle, plan onayı ve imar uygulamaları beklenmeden yalnızca zemin etüdüne göre yapı ruhsatı verilebildiğine dikkat çekilerek, bu uygulamanın “gelecekte çok daha büyük yıkımlara neden olabileceği” uyarısı yapıldı.
Açıklamada, planlama disiplininin “zaman kaybı” olarak görülmesinin utanç verici olduğu ifade edilerek, kamuoyuna yansıyan boş A4 kâğıtları üzerinde yer seçimi yapılmasına dair görüntüler, “utanç vesikası” olarak nitelendirildi.
“Konut üretildi, sorun çözüldü” anlayışı tehlikeli ve yüzeysel
Şehir Plancıları Odası, konut üretiminin tek başına çözüm olmadığını vurgulayarak şu ifadelere yer verdi:
“Dayanıklı kentler, yalnızca sağlam zeminlerde bina yapılarak değil; doğal ve sosyal risklerin birlikte değerlendirildiği, mekânsal planlamanın rehberliğinde inşa edilir. Bugün yaşanan yangınlar ve seller, 'konut üretildi, sorun çözüldü' anlayışının tehlikeli yüzeyselliğini gözler önüne sermiştir.”
Ayrıca açıklamada, seçim vaatleriyle duyurulan konut sayılarının yalnızca sınırlı bir kısmının üretilebildiği, birçok bölgede ise hâlâ enkazların kaldırılmadığı ifade edildi.
TMMOB: Yaşanan her kayıp plansızlığın sonucu
TMMOB Şehir Plancıları Odası, bu süreçte yaşanan her can ve mal kaybının, yürütülen plansız, doğa karşıtı ve toplumdan kopuk politikaların sonucu olduğunu vurgulayarak, başta merkezi idare olmak üzere tüm yetkilileri kamuoyu önünde hesap vermeye çağırdı.
Son olarak açıklamada, kentlerin kamu yararını esas alan, planlı ve bilimsel yaklaşımlarla yeniden inşa edilmesi gerektiği hatırlatıldı.
