Orta Vadeli Program'da (OVP) yer alan yeni düzenlemeyle emeklilik sistemi baştan aşağı gözden geçiriliyor. Yapılacak değişiklikle, prim gün sayısı fazla olan sigortalıların emekli aylıklarının daha yüksek olması sağlanacak. Bu yolla çalışanların daha uzun süre sistemde kalmaları teşvik edilecek.
Sabah yazarı Faruk Erdem’in aktardığı bilgilere göre, Türkiye'de şu anda emekli aylığı ödenen dosya sayısı 16 milyona ulaştı. Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından ideal olan 4 çalışana 1 emekli oranının aksine, mevcut durumda bu oran 1,8 çalışana 1 emekli seviyesinde bulunuyor. Bu dengesizlik hem sosyal güvenlik yapısını zorluyor hem de emekli maaşlarının artışını engelliyor.
Erdem, şunları kaydetti:
"Türkiye'de emeklilik sisteminde aylık ödenen dosya sayısı 16 milyona ulaşmış durumda. Bakıldığı zaman 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bunun olması gereken oranı ise 4 çalışana bir emeklinin düşmesi.
Dolayısıyla bu dengenin sağlanamaması hem sosyal güvenlik sistemini zora sokuyor hem de emeklilerin daha yüksek aylık almalarını önlüyor. Orta Vadeli Program'da (OVP) emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması öngörüldü.
Buna göre sadece kazançlar değil prim gün sayısı da emekli maaşını artıracak. İşte detaylar...
…
2024'te emekli olanlara bu yıl olanlardan yüksek maaş hesaplandı. Enflasyon giderek düştüğü için benzer bir durum 2025 ile 2026 arasında da yaşanacak. Güncelleme katsayısında kullanılan parametreler (enflasyon, büyüme) değişken olduğu için her yıl bu farklılık ortaya çıkacak.
Bu sorunun çözümü için sabit bir güncelleme katsayısı düşünülüyor. Eğer katsayı bir rakamda sabitlenirse yıllar arasındaki farklılık da ortadan kalkar.
Kamu Denetçisi Abdullah Cengiz Makas da TBMM'de komisyona sunum yaparak, bu konuda bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtti.
Şu andaki sistemde de ne kadar çok prim ödenirse emekli maaşı o kadar artıyor. Ancak bütün hayatı boyunca asgari ücretten prim ödeyenler, örneğin Bağ-Kur'lular daha düşük maaş alıyor.
Yüksek prim ödeyip sonradan asgari ücretten ödeyenler için de yüksek hesaplamada düşme yaşanıyor.
Yeni sistemde sadece yatırılan Prime Esas Kazanç miktarları değil çalışma gün sayıları da etkili olacak. Böylece emeklilikte daha çok aylık almak isteyenler sistemde daha çok kalmayı tercih edecek.
Yeni sistemde şu konular gündemde:
Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleşmesi.
Enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi.
Bozulan aktüeryal dengenin yeniden sağlanması.
Sistemde kalmanın emekli aylığı açısından daha cazip hale getirilmesi.
Taban maaş uygulaması değişiyor mu?
Bu konuda henüz bir netlik yok. Ancak taban maaş uygulaması düşük maaş alan emekliler açısından büyük avantaj oluşturdu. Çalışma hayatı kısa sürmüş, kısmi emekli olmuş, malulen emekli olmuş ya da asgari ücretten prim yatırmış birçok sigortalının emekli maaşı düşük kalmıştı.
Bu emeklilere Hazine'den yapılan destek ile taban maaş şeklinde daha yüksek aylıklar ödeniyor. 8-9 bin lira aylığı olan bir emekliye 14 bin 469 TL ödeniyor. Bu rakam Temmuz da daha da artacak. Ancak taban maaşa yakın aylık alanlar açısından bazı sorunlar da ortaya çıkıyor."
